Month: September 2023

हैदराबादने आपल्याला अनेक अप्रतिम क्रिकेटपटू दिले आहेत. गेल्या ५०-६० वर्षातील खेळाडूंवर नजर टाकली तर अबिद अली, अब्बास अली बेग, एम एल जयसिम्हा, मोहम्मद अझहरुद्दीन, व्ही व्ही एस लक्ष्मण, अंबाती रायुडू किंवा हनुमा विहारी सारखी नावं सहज घेता येतील. प्रामुख्याने हे सगळे फलंदाज. अगदी गोलंदाजांची गणना करायची झाली तरी अर्शद अयुब, वेंकटपथी राजू किंवा प्रग्यान ओझा असे मंदगती गोलंदाज सुद्धा आठवतील. (हैद्राबादचाच नोएल डेव्हिड आठवतोय का?) पण वेगवान गोलंदाजांच्या बाबतीत हैद्राबादचं नाव पटकन कोणी घेतलं नसतं. आज मोहम्मद सिराजने ती उणीव देखील भरून काढली. गेल्या काही वर्षांत भारतीय वेगवान गोलंदाजांची एकप्रकारची दहशत निर्माण झाली आहे, त्यामध्ये बुमराह आणि शमी पाठोपाठ सिराजचं देखील नाव घेता येईल. कालच्या आशिया कपच्या अंतिम सामन्यानंतर तर सिराजचं नाव सुवर्णअक्षरांनी लिहायला हवं आहे. 

कालचा दिवस सिराजचा होता. ७ षटकात २१ धावा देऊन ६ बळी. एकाच षटकात चार बळी. केवळ १६ चेंडूंमध्ये श्रीलंकेचा संघ मुळापासून उखडला…. महर्षी व्यासांनी हे क्रिकेटचं महाभारत लिहायला घेतलं असतं तरी इतकं परफेक्ट लिहिलं नसतं. काळ सिराजच्या गोलंदाजीला बिर्याणीचा तिखटपणा होता, ती सुद्धा साधी सुधी बिर्याणी नाही, तर स्पेशल हैद्राबादी तडका बिर्याणी. कोणीही गोलंदाज स्वप्नात सुद्धा विचार करू शकणार नाही अशी ती गोलंदाजी होती. त्या षटकात सिराजने श्रीलंकेची वरची फळी अक्षरशः कापून काढली. खरं तर सलग चार चेंडूंवर चार बळी मिळायचे, पण एक चौकार गेलाच मध्ये. चालायचंच, चंद्रावर सुद्धा डाग असतोच की. निसंका, समरविक्रमा, असलंका आणि डिसिल्व्हा… श्रीलंकेचे चार फलंदाज माघारी परतले, पाठोपाठ पुढच्या दोन षटकात कप्तान दसून शनका आणि मेंडिस देखील. या ७ षटकातच सिराजच्या आशिया कप खिशात घातला होता. भारतीय गोलंदाजांनी एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये काही भन्नाट स्पेल्स टाकले आहेत. सिराजच्या या स्पेलची गणना पहिल्या क्रमांकावर असेल यात काही वाद नाही. सिराजच्या त्या स्पेल्स मधले २ त्रिफळाचित (बोल्ड्स) – शनका आणि कुशल मेंडिस, आणि धनंजय डिसिल्वाला टाकलेला चेंडू तर दृष्ट काढण्याजोगे होते. 

या सामन्यात भारताने अवघ्या ५० धावांवर श्रीलंकेला बाद केलं. सिराजच्या ६ बळी मिळवलेच, पण हार्दिकने ३ आणि बुमराहने १ बळी मिळवताना आपले हात देखील धुवून घेतले. हार्दिकने आपल्या कोट्याच्या १० ओव्हर्स टाकणे किती महत्वाचे आहे हे आता आपल्या लक्षात येईल. सिराजमुळे झालेली ती पडझड श्रीलंकेला सावरूच शकली नाही. त्यांचा कोणताही फलंदाज क्रिझवर टिकण्याच्या मूडमध्ये नव्हता. त्यातच भारतीय गोलंदाजांच्या लाईन आणि लेंग्थ मध्ये हे फलंदाज अडकत होते. श्रीलंकेचा संपूर्ण संघ केवळ १५ षटकात सर्वबाद होणं ही खरं म्हणजे नामूष्कीच आहे. आनंदाची गोष्ट ही की अवघ्या १५-१७ दिवसांवरच विश्वचषक आला असताना भारतीय संघ एक एक बॉक्स टिक करायला लागला आहे. पाकिस्तानच्या सामन्यानंतर आपण ज्या पद्धतीने कात टाकली आहे त्याला तोड नाही. हो मधेच बांगलादेशच्या सामन्यासारखा एखादा स्पीड ब्रेकर येतो, पण प्रवासात असा स्पीड ब्रेकर देखील आवश्यक असतोच. 

श्रीलंकेला इतक्या स्वस्तात बाद केल्यानंतर आपला विजय होणारच होता, पण आपल्या तरुण तडफदार फलंदाजांनी तो विजय देखील अगदी सहज मिळवला. केवळ ६.१ षटकात भारताने ही माफक धावसंख्या ओलांडली, आणि ते करताना आपला एकही बळी जाणार नाही याची देखील काळजी घेतली. क्रिकेटच्या भाषेत अशा विजयला ‘क्लिनिकल’ म्हणतात. ईशान किशन आणि शुभमन गिल या दोघांनीही थंड डोक्याने विजय मिळवून दिला. इतक्या सहजपणे विजय मिळवणे आपल्यासाठी तशी अवघड गोष्ट आहे, पण ती देखील आता सध्या होताना दिसते आहे. हा आशिया कप आपल्यासाठी खरंच वरदान ठरला आहे. संघातील बहुतेक फलंदाजांनी चांगल्या धावा केल्या आहेत. रोहित, विराट, गिल, राहुल, ईशान आणि हार्दिक … सगळेच कुठे ना कुठे चमकले आहेत. तीच गत गोलंदाजांची. बुमराह अनेक महिन्यानंतर मैदानावर परतला तरी बळी घेण्याची त्याची भूक अजूनही शाबूत आहे. तिकडे कुलदीपने आपल्या फिरकी गोलंदाजीवर बळी मिळवले, तर शार्दूल किंवा शमी देखील चांगली गोलंदाजी करताना दिसले. हार्दिक आणि जडेजा गोलंदाज म्हणून देखील समर्थपणे उभे राहताना दिसत आहेत. आणि कालच्या सामन्यात सिराजने तर कमाल केली आहे. 

आशिया चषकासाठी आपला संघ जाहीर झाला तेंव्हा बरेच प्रश्न होते. अर्थातच काही खेळाडूंच्या निवडीवरून, काही खेळाडूंच्या फॉर्म वरून आणि काही खेळाडूंच्या दुखापतींमुळे. आता विश्वचषक स्पर्धा केवळ १७ दिवसांवर आली असताना यातील काही प्रश्नांची उत्तरे आपल्याला मिळाली असतील अशी आशा आहे. बहुतेक खेळाडूंनी या स्पर्धेत चांगला खेळ केला आहे. विश्वचषक स्पर्धेच्या आधी आपण ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध ३ सामन्यांची एक मालिका खेळू, ती आपल्यासाठी पूर्वपरीक्षा असेल. पण आता आपलं लक्ष मात्र ५ ऑक्टोबर पासून सुरु होणाऱ्या महत्वाच्या परीक्षेकडे आहे. १२ वर्षांपूर्वी धोनीच्या संघाने आपल्याला विश्वविजयी बनवले होते, आता अपेक्षा आहे रोहित आणि मंडळी त्या कामगिरीची पुनरावृत्ती करतील. आशिया कप नावाचा एक पेपर आपण सहज सोडवला आहे, अंतिम परीक्षेत काय होते ते बघणे महत्वाचे.  

भारत विरुद्ध पाकिस्तान क्रिकेट सामना – या वाक्यातच बरंच काही साठलेलं आहे. या दोन देशांमध्ये क्रिकेटच्या मैदानावर असलेली खुन्नस आपण कायमच अनुभवतो, नव्हे आपण अनेकदा जगलो आहोत. गेली काही वर्षे आपण उभय देशांमधील मालिका खेळत नाही, पण आयसीसीच्या स्पर्धेत समोरासमोर आलो की दोन्ही देशांमधील हे द्वंद्व बघायला मिळतं. किंबहुना गेल्या काही वर्षात आयसीसीची कोणतीही स्पर्धा केवळ याच सामन्याकडे डोळे ठेवून खेळवली जाते का अशी शंका यावी. टी-२० असो अथवा एकदिवसीय सामना असो, दोन्ही संघ जीवाची बाजी लावून खेळताना दिसतात. आणि अर्थातच त्या सामन्यात भारताने विजय मिळवावा अशीच आपली भारतीयांची इच्छा असते. मागच्यावर्षी टी-२० विश्वचषकात मेलबर्नमध्ये झालेला सामना असो अथवा मागच्या आठवड्यात आशिया कप स्पर्धेत कोलंबो मध्ये झालेला एकदिवसीय सामना असो, प्रत्येकवेळी दोन्ही देशांमध्ये उत्सुकता शिगेला पोहोचली होती. या सामन्याची काय मजा आहे, खेळाडूंच्या आणि प्रेक्षकांच्या देखील काय भावना आहेत हे जर एखाद्याला समजावून सांगावे लागत असेल तर तो मनुष्य भारत-पाकिस्तानातील नाही किंवा त्याला क्रिकेट आवडत नाही असेच म्हणावे लागेल. प्रत्येकवेळी आम्हा क्रिकेट रसिक त्याच भावनेने मैदानावर किंवा टीव्ही समोर (आता मोबाईल समोर) बसतो. क्रिकेट खेळणाऱ्या कोणत्याही देशाकडून हरलात तरी चालेल पण पाकिस्तानविरुद्धचा सामना जिंका(च), अशी क्रिकेटप्रेमींची भावना असते. 

१०-११ सप्टेंबर २०२३ हे दोन दिवस असेच विलक्षण होते. कोलंबोमधे भारत आणि पाकिस्तान हे दोन्ही संघ भिडणार, म्हणजे संपूर्ण क्रिकेट जगताच्या नजरा त्या सामन्याकडे होत्या. काहीच दिवसांपूर्वी झालेला गटसाखळी मधला सामना पावसामुळे पूर्ण झाला नव्हता. पाकिस्तानच्या गोलंदाजांनी त्या सामन्यात कमाल केली होती. भारतीय फलंदाजांना जखडून ठेवण्यात ते कमालीचे यशस्वी झाले होते. ईशान किशन आणि हार्दिक पांड्या उभे राहिले नसते तर कदाचित आपला डाव १५० मधेच आटोपला असता. पण या दोन्ही फलंदाजांनी दर्जेदार खेळ केला आणि आपल्याला एक सन्मानजनक स्कोअर उभा करण्यात मदत केली. दुर्दैवाने पावसामुळे पाकिस्तानचा डाव खेळता आला नाही. त्यांचे फलंदाज आणि आपले गोलंदाज यामधील सामना झालाच नाही. पण सुपर ४ च्या लढतीत संयोजकांनी आयत्यावेळी काही बदल केले आणि खास या सामन्यासाठी ‘रिजर्व्ह डे’ ठेवण्यात आला. त्यामुळे २ दिवस चाललेल्या या सामन्याचा निकाल तर लागलाच पण दोन्ही संघांच्या बलाबलाचा अंदाज देखील आला. 

पाकिस्तानचा कर्णधार बाबर आझमने नाणेफेक जिंकून गोलंदाजी घेतली. आपल्या वेगवान गोलंदाजांवर त्याचा खासच भरवसा होता. आणि का नसेल? शाहीन आफ्रिदी, हॅरिस रौफ आणि नसीम शाह या घडीचा सर्वोत्तम ‘पेस अटॅक’ आहे असे म्हटले तर वावगे ठरणार नाही. पहिल्या सामन्यात देखील तिघांनी भारतीय फलंदाजांना सतावले होते. पण सलामीला आलेल्या रोहित आणि गिलच्या मनात काही वेगळेच होते. Attack is the best defence या तत्वानुसार दोघांनीही या गोलंदाजांची पिसं काढायला सुरुवात केली. त्यांच्या वेगाचाच फायदा घेऊन चेंडू सीमापार जाऊ लागले आणि तिघांचीही लय बिघडली. केवळ १३ षटकात भारताने शंभरी गाठली होती, आणि दोघेही फलंदाज अप्रतिम बॅटिंग करत होते. नाही म्हणायला नसीम शाहची गोलंदाजी काही प्रमाणात भेदक वाटत होती. त्याने दोन्ही फलंदाजांना त्रास द्यायला सुरुवात केलीच होती. रोहित आणि गिल पाठोपाठ बाद झाले आणि नंतर आलेल्या विराट आणि राहुलने सूत्रे आपल्या हातात घेतली. पण त्याचवेळी आलेल्या पावसाने त्या दिवशीचा खेळ थांबवावा लागला. दुसरा दिवस याच दोघांचा होता. सुरुवातीला काही वेळ स्थिरावण्यासाठी घेतल्यावर, दोघांनीही पाकिस्तानी गोलंदाजांची यथेच्छ धुलाई केली. ज्या पद्धतीने विराटने आपला डाव उभारला त्याला तोड नाही. पहिल्या ५० धावांची ५५ चेंडू घेणाऱ्या विराटने पुढच्या ७२ धावा काढायला फक्त ३९ चेंडू घेतले. राहुलने देखील त्याला चांगली साथ दिली. त्याच्या फिटनेसवर असलेलं प्रश्नचिन्ह या खेळीमुळे दूर झालं असं म्हणायला हरकत नाही. विराटबरोबर ३०-३२ षटके मैदानावर उभे राहणे, दोघांच्याही धावा पळून काढणे यात तो यशस्वी ठरला. 

विराट आणि राहुलच्या खेळीनंतरच पाकिस्तानात अनेक टीव्ही सेट फुटले असतील. त्यांची जी काय उरली सुरली आशा होती, ती भारतीय गोलंदाजांनी धुळीस मिळवली. जसप्रीत बुमराहच्या फिटनेसवर देखील प्रश्न होतेच, पण त्यानेच पाकिस्तानी फलंदाजीला खिंडार पाडायला सुरुवात केली. त्याची लाईन आणि लेंग्थ प्रभावी होती. त्यावरच इमाम उल हक बाद झाला. तिकडे हार्दिकने अप्रतिम चेंडूवर बाबर आझमला बोल्ड केलं, शार्दुलने तशाच एका चेंडूवर रिझवानला घरी पाठवलं आणि भारताचा विजय सुनिश्चित झाला. ४ बाद ७७ वरून पाकिस्तानी संघ किती तग धरेल हाच प्रश्न होता. विजयाचे पुढचे सोपस्कार कुलदीप यादवने पूर्ण केले. त्याची गोलंदाजी एकही पाकी फलंदाजाला खेळता येत नव्हती. केवळ ३२ षटकात पाकिस्तानचा डाव १२८ धावांत आटोपला, आणि भारताने तब्बल २२८ धावांनी विजय मिळवला. भारताच्या क्रिकेट इतिहासातील हा एक मोठा आणि महत्वाचा विजय आहे हे नक्की. या दोन देशांमधला सामना कायमच भारतीय फलंदाज विरुद्ध पाकिस्तानी गोलंदाज असा बघितला जातो, पण या सामन्यात भारतीय फलंदाजांनी पाकिस्तानी गोलंदाजांची नांगी ठेचली. महिनाभरातच हे दोन्ही संघ परत एकदा समोरासमोर येतील, ते देखील विश्वचषकात. त्यावेळी भारतीय संघाला कोलंबो मध्ये झालेल्या या सामन्यामुळे एक वेगळा कॉन्फिडन्स आला असेल यात काही शंका नाही. 

विराट आणि पाकिस्तान हे वेगळं नातं आहे. आपण वेळोवेळी मैदानावर ते बघितलं आहे. विराट मोठ्या सामन्याचा खेळाडू आहे, आणि त्याने ते सिद्ध देखील केलं आहे. टी-२० विश्वचषकात मेलबर्नला खेळताना त्याने हॅरिस रौफला आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर समोर लॉन्गऑन च्या डोक्यावरून एक षटकार मारला होता, तसाच षटकार त्याने परत एकदा भारताच्या डावात शेवटच्या चेंडूवर मारला. तो षटकार असेल किंवा रोहितने पहिल्या षटकात आफ्रिदीला मारलेला षटकार असेल, भारतीय फलंदाजांनी आपली तयारी दाखवून दिली आहे. आता प्रतीक्षा आहे ती विश्वचषक सामन्याची.. प्रीलिममध्ये उत्तीर्ण झालेला भारतीय संघ बोर्डाच्या परीक्षेत कशी कामगिरी करतो हे बघणे महत्वाचे आहे.  

२०२३ चा क्रिकेट विश्वचषक अवघ्या एक  महिन्यावर आला असताना मागच्या आठवड्यात भारतीय संघाची घोषणा करण्यात आली. अजित आगरकरच्या नेतृत्वाखालील निवड समितीने १५ सदस्यीय संघाची घोषणा करताना आशिया कप साठी निवडलेला संघच कायम ठेवला. रोहित शर्मा संघाचा कर्णधार असेल आणि हार्दिक पांड्या उपकर्णधार. अर्थातच या संघात काही ‘सरप्राइजेस’ नाही बघायला मिळाले. बहुतेक खेळाडूंची निवड यथायोग्य होती, पण काही महत्वाच्या जागांसाठी कोणते खेळाडू निवडणार याकडे बहुतेकांचे लक्ष होतेच. १२ वर्षानंतर या विश्वचषक भारतात खेळवला जाणार आहे. २०११ मध्ये झालेली स्पर्धा आपण जिंकलो होतो. त्यानंतर २०१३ ची चॅम्पियन्स ट्रॉफी वगळता एकही आयसीसी स्पर्धेत आपल्याला यश मिळालेले नाही. क्रिकेटच्या तीनही फॉरमॅट्स मध्ये आयसीसी स्पर्धेत आपण कायम उपांत्य किंवा अंतिम फेरीत जाऊन हरतो आहोत. कदाचित त्यामुळेच या विश्वचषक स्पर्धेकडे क्रिकेट रसिकांचे लक्ष आहे. ही घरच्या मैदानावर होणारी स्पर्धा आपण जिंकावी अशीच भारतीय रसिकांची इच्छा आहे. 

निवडलेल्या संघाचा विचार करता कागदावर हा संघ नक्कीच तुल्यबळ वाटतो. पण तसेही कोणत्याही महत्वाच्या स्पर्धेतील भारतीय संघ कागदावर नेहेमीच तुल्यबळ असतो. आपल्या फलंदाजीचा विचार करता संघात रोहित, विराट, शुभमन गील , श्रेयस अय्यर आणि सूर्यकुमार यादव सारखे दर्जेदार फलंदाज आहेत. पण सध्या बहुतेकांच्या बॅट्स त्यांच्यावर रुसल्या आहेत. फॉर्मात असलेला आणि सलग गोलंदाजांची पिसं काढणारा रोहित, किंवा सरळ बॅटने मैदानाच्या चारही कोपऱ्यात चेंडू भिरकावून देणारा विराट बघून आता किती महिने झाले हे आठवावेच लागेल. अगदी प्रामाणिकपणे सांगायचं तर दोघेही पूर्वपुण्याईवर संघात आहेत असं म्हणता येईल. परवा पाकिस्तानविरुद्ध दोघेही ज्या पद्धतीने बाद झाले ते बघता विश्वचषक स्पर्धेत अनेक दर्जेदार गोलंदाजांचा सामना ते कसा करतील हा प्रश्न पडला आहे. आज दोघेही वयाच्या पस्तिशीत आहेत, अशावेळी खरं तर याआधीच दोघांनीही आपल्या फॉर्मकडे बघता आपली जागा रिकामी करायला हवी होती का? शुभमन गील आयपीएल पर्यंत प्रचंड फॉर्म मध्ये होता, पण टेस्ट चॅम्पियनशीप नंतर मात्र त्याची बॅट बोलेनाशी झाली आहे. हा खरोखर गुणवान फलंदाज आहे, पण पाठीशी धावा नसतील तर खेळाडूची निवड व्यर्थच ठरते ना. श्रेयस अय्यर देखील गेले अनेक महिने दुखापतग्रस्त आहे. आशिया कप मध्ये त्याने संघात पुनरागमन केले खरे, पण ९ चेंडूच्या एका खेळीनंतर त्याने विश्वचषक संघात येणे कुठेतरी खटकते. सूर्यकुमार यादवची देखील तीच तऱ्हा. तो टी-२० सामन्यात खोऱ्याने धावा काढतो आहे, पण एकदिवसीय सामन्यात मात्र त्याची बॅट रुसते. अशावेळी त्याच्याऐवजी दुसरा फलंदाज येऊ शकला असता का? 

आपल्याकडे के एल राहूल आणि ईशान किशन असे दोन यष्टीरक्षक फलंदाज आहेत. अर्थातच राहूलला आपण मारून मुटकून यष्टीरक्षक केलं आहे. तो देखील दुखापतीमधून सावरतो आहे. अशावेळी त्याची कोणत्याही प्रकारे फिटनेस टेस्ट न घेता, कमबॅक नंतरचा फॉर्म न बघता त्याला संघात स्थान मिळाले आहे. राहूल आणि श्रेयस गेले अनेक महिने कोणत्याही स्पर्धात्मक क्रिकेटपासून लांब आहेत. अशावेळी त्यांना लगेचच संघात स्थान मिळणे हा इतर अनेक क्रिकेटपटूंचा अपमान नाहीये का? दुसरीकडे ईशान किशन मात्र चांगल्या पद्धतीने धावा करतो आहे. सलामीला असो अथवा मधल्या फळीत, तो आपली भूमिका नक्कीच पार पाडतो. तो डावखुरा असल्याचा थोडा फायदा मिळतो हेही नसे थोडके. अर्थात त्याला आपल्या यष्टिरक्षणावर काम करणे आवश्यक आहे. पण कोणत्याही अंतिम संघात निवड होताना कर्णधार आणि उपकर्णधार यानंतर त्याची निवड होणे सार्थ वाटते. 

१९८३ किंवा २०११ चा विश्वचषक जिंकताना आपल्या संघात अनेक अष्टपैलू खेळाडू होते. कपिल किंवा युवराज भोवती आपण आपले डावपेच रचू शकत होतो. या विश्वचषक स्पर्धेत आपल्याकडे हार्दिक पांड्या, रवींद्र जडेजा, अक्षर पटेल आणि शार्दूल ठाकूर सारखे अष्टपैलू खेळाडू आहेत. पैकी कोणत्या खेळाडू भोवती आपण आपली व्यूहरचना करणार आहोत? हार्दिक पांड्याने काही चांगल्या खेळी केल्या असल्या तरी त्याची तुलना कपिल देव बरोबर किंवा अक्षर पटेलची तुलना युवराज बरोबर नाही होऊ शकत. शार्दूल ठाकूर कधीतरी दोन-चार फटके मारतो, पण म्हणून त्याला ऑलराऊंडर म्हणणं म्हणजे नेपाळच्या क्रिकेट संघाला आशिया कपचा विजेता म्हणण्यासारखं आहे. रवींद्र जडेजा हा मात्र खऱ्या अर्थाने ऑलराऊंडर आहे. भारतीय खेळपट्ट्यांवर तो प्रभावी गोलंदाज ठरेल, मैदानावर तो २०-२५ धावा अडवेल आणि गरजेच्या वेळी तो चांगली फलंदाजी देखील करेल याची खात्री वाटते. जडेजा आणि चालला तर हार्दिक यांच्या जोरावर आपण ‘अष्टपैलू’ विभागाचा कोटा पूर्ण करतो आहोत. इथे अजून एक महत्वाचा मुद्दा म्हणजे अक्षर पटेलची निवड. जडेजा संघात असताना परत त्याच पठडीतला गोलंदाज संघात असणे चुकीचे वाटते. आपण संघात आपल्या सर्वोत्कृष्ट गोलंदाजाला स्थान देत नाही, किंबहुना त्याचा विचार देखील करत नाही याचे नवल वाटते. इतर संघांमध्ये अनेक डावखुरे चांगले फलंदाज असताना आपल्या संघात रविचंद्रन अश्विन नसावा हे आपले वैचारिक दारिद्रय म्हणावे का? अश्विन किंवा युझवेन्द्र चहलची निवड होणे आवश्यक होते. पण निवड समितीने या दोन उत्तम फिरकी गोलंदाजांना डावलून – तेही एक ऑफस्पिनर आणि दुसरा चांगला लेगस्पिनर, जडेजा-अक्षर-कुलदीप या तीन डावखुऱ्या फिरकी गोलंदाजांना स्थान दिले आहे. 

वेगवान गोलंदाजी विभागात बुमराहचे पुनरागमन आशादायक आहे. त्याने काही सामने खेळून आपला फिटनेस देखील सिद्ध केला आहे. दुसरीकडे शमी आणि सिराज यांनी देखील आपली निवड सार्थ ठरवली आहे. हे तिघेही फॉर्मात असतील तर प्रतिस्पर्धी संघ हतबल होतो हे आपण बघितले आहे. पण एखाद्या दिवशी विश्वविजेत्या संघाला धूळ चारणारे आपले गोलंदाज नंतरच्या सामन्यात अगदी सामान्य संघापुढे हात टेकतात हे देखील आपल्याला ठाऊक आहे. किंबहुना तो आपला इतिहास आहे असे म्हटले तरी चालेल. परवा नेपाळ विरुद्धच्या सामन्यात देखील आपण हे अनुभवले आहे. अजून एक विशेष गोष्ट म्हणजे आपल्या संघात एकही डावखुरा वेगवान गोलंदाज नाही. खरे तर झहीर खान नंतर आपण असा कोणी गोलंदाज तयार केलाच नाही. आज जागतिक क्रिकेटमध्ये ट्रेंट बोल्ट, मिशेल स्टार्क, सॅम करन, शाहीन आफ्रिदी, मुस्ताफिझूर रहमान सारखे डावरे वेगवान गोलंदाज धुमाकूळ घालत असताना आपण मात्र त्यांना चटणी कोशिंबिरी इतके देखील स्थान देत नाही. 
एकूणच या १५ खेळाडूंचा संघ आताच्या घडीला कागदी वाघ वाटतो. या वाघांनी चांगला खेळ केला तर ठीक आहे, अन्यथा परत एकदा आपण या स्पर्धेतून लवकर बाहेर पडू. गेले तीन विश्वचषक आपण निदान उपांत्य फेरीत पोहोचतो आहोत, यावर्षी तेच ध्येय ठरवून आपल्याला पुढे जावे लागेल. मार्ग कठीण आहे, पण आपले १५ शिलेदार तोपर्यंत तयार होतील अशी आशा करूया. 

विश्वचषक स्पर्धेचं वर्ष आहे. आपला संघ जोरदार तयारी करतो आहे. वेगवेगळ्या स्पर्धा, इतर काही देशांशी द्विपक्षीय मालिका सुरु आहेत. कधी भारतात तर कधी परदेशात भारतीय संघ प्रयत्नांची पराकाष्ठा करतो आहे. आणि अशातच चौथ्या क्रमांकावर खेळायला आपल्याकडे एकही धड फलंदाज नाही. त्या क्रमांकावर आपण अजूनही अडखळतो आहोत. त्या क्रमांकावर खेळण्यासाठी योग्य खेळाडूचा शोध सुरु आहे. कधी अमक्याला आजमावून बघ, कधी तमक्याकडे ती जबाबदारी दे असा काहीसा प्रयोग सुरु आहे. ही गोष्ट ऐकल्यासारखी वाटते ना? क्रिकेट रसिकांना तर अगदी अनुभवल्यासारखी वाटत असेल. अहो चार वर्षांपूर्वी, २०१९ च्या विश्वचषकाच्या वेळी हेच तर घडत होतं. इंग्लंडमध्ये झालेल्या त्या विश्वचषक स्पर्धेच्या वेळी आपण चौथ्या क्रमांकाच्या फलंदाजासाठी झगडत होतो. अंबाती रायुडू, अजिंक्य राहणे सारख्या फलंदाजांचा विचार सोडून देऊन आपण इतर काही खेळाडूंना मारून मुटकून चौथ्या क्रमांकावर फलंदाजीसाठी पाठवत राहिलो. के एल राहुल, हार्दिक पंड्या, रिषभ पंत…अहो इतकंच काय पण विजय शंकरला देखील आपण त्या क्रमांकावर खेळवत राहिलो. आणि शेवटी त्याचा व्हायचा तो परिणाम झालाच. आपली सलामीची जोडी एखाद्या सामन्यात चमकली नाही आणि मधल्या फळीवर त्याचा भार आला, तो सामना हातातून गेलाच. उपांत्य फेरीत, न्यूझीलंड विरुद्धच्या सामन्यात हेच घडलं आणि आपण विश्वचषक स्पर्धेतून बाहेर पडलो. हे सगळं परत आठवायचं कारण म्हणजे २०२३ हे देखील विश्वचषकाचं वर्ष आहे. भारतात होणार विश्वचषक आता अवघ्या काही दिवसांवर आला आहे, आणि आपण परत एकदा चौथ्या क्रमांकाच्या खेळाडूसाठी झगडतो आहोत. 

क्रिकेटमध्ये चौथ्या क्रमांकावर खेळायला येणारा खेळाडू म्हणजे खऱ्या अर्थाने संघाचा कणा असतो. टी-२० क्रिकेटचं जाऊ द्या, पण कसोटी आणि एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये त्याचं महत्व वेगळंच आहे. सलामीची जोडी टिकून उभी आहे आणि जोरदार खेळ करत आहे, संघाला अपेक्षित धावसंख्या समोर दिसते आहे. अशावेळी तो रन रेट वाढवण्याची जबाबदारी या फलंदाजाची असते. समजा सुरुवातीचे खेळाडू लवकर बाद झाले, आणि सामना गोलंदाजी करणाऱ्या संघाकडे झुकत चालला असेल तर आपल्या संघाला चांगल्या स्थितीत घेऊन जाण्यासाठी या फलंदाजालाच प्रयत्न करावे लागतात. कोणत्याही संघाची मधली फळी, जी चौथ्या क्रमांकापासून सुरु होते, बरेचदा संघासाठी महत्वाची कामगिरी करत असते. कदाचित त्यामुळेच हा चौथ्या क्रमांकाचा खेळाडू / फलंदाज महत्वाचा ठरतो. आज क्रिकेट इतकं बदलल्या नंतरही बहुतेक संघ या क्रमांकावर खेळणाऱ्या फलंदाजासाठी आग्रही असतात. पण विश्वचषक इतका जवळ येऊन देखील आपल्याला या विश्वचषकात आपला चौथ्या क्रमांकाचा फलंदाज कोण असेल हे सांगता येत नाही. 

आज भारतीय संघाला दुखापतींचं ग्रहण लागलं आहे. खेळाडू आणि दुखापती हे अगदी जवळचं नातं आहे. आपल्या बाबतीत देखील तेच होतंय. मागच्या वर्षी आपला प्रमुख गोलंदाज जसप्रीत बुमराह दुखापतग्रस्त होऊन नॅशनल क्रिकेट अकॅडमी (NCA) मध्ये दाखल झाला. त्याची दुखापत बरेच दिवस चालली. त्यात आपण त्याला खेळवण्याची घाई केली, आणि नको तेच घडलं. त्याला परत एकदा NCA चा रास्ता पकडावा लागला. त्यानंतर रिषभ पंतचा तो दुर्दैवी अपघात झाला. दुर्दैवाने तो अजूनही स्पर्धात्मक क्रिकेटपासून दूर आहे. जीवघेण्या अपघातातून तो बाहेर आला हाच मोठा चमत्कार असताना, तो परत स्पर्धात्मक क्रिकेटमध्ये कधी येईल हे सांगता येणे अवघड आहे. आपल्या क्रिकेटचा आणि अधिकाधिक सामने खेळण्याचा अट्टहास आपल्या खेळाडूंच्या जीवाशी येतो याचा विचार कोणीच करत नाही. कोलूला जुंपलेल्या बैलासारखे हे खेळाडू वर्षातले बारा महिने खेळत असतात. कधी आंतरराष्ट्रीय मालिका, तर वर्षातले २ महिने न थकता आयपीएल यामुळे खेळाडू शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या देखील कमजोर होतात. गेल्या काही महिन्यात के एल राहुल, श्रेयस अय्यर सारखे खेळाडू NCA च्या वाऱ्या करत आहेतच. आपले तीन प्रमुख फलंदाज (पंत, राहुल आणि अय्यर) जायबंदी झाल्याने आपला चौथ्या क्रमांकाच्या खेळाडूचा प्रश्न सुटला तर नाहीच, पण तो अधिक गहन झाला आहे. रिषभ पंत इतक्या लवकर मैदानावर दिसणार नाहीच, त्यामुळे राहुल आणि अय्यर या दोघांमध्ये चौथ्या क्रमांकासाठी चुरस असेल. 

आपल्या आजच्या विश्वचषक संघाचा विचार करता रोहित, विराट, गील, ईशान किशन सारख्या फलंदाजांचं स्थान पक्कं आहे. हार्दिक पंड्या, रवींद्र जडेजा किंवा काही प्रमाणात अक्षर पटेल सारखे अष्टपैलू खेळाडू आपली खालची फळी सांभाळतील. एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये अजूनही न स्थिरावलेला सूर्यकुमार यादव आणि या फॉरमॅट मध्ये अजिबात न आजमावलेला तिलक वर्मा हे देखील महत्वाचे फलंदाज आहेत, पण आत्ता ऐन मोक्याच्या क्षणी त्यांच्यावर जबाबदारी देता येईल का अशी शंका आहे. अशावेळी आपण फिरून फिरून परत एकदा राहुल आणि श्रेयस अय्यरकडेच येतो आहोत.

विश्वचषकाच्या आधी आपण आशिया कप खेळतो आहोत आणि नंतर ऑस्ट्रेलियाविरुद्धची एक छोटी मालिका होईल. या एकूण ८-९ सामन्यांमध्येच आपल्याला हा हुकमी एक्का शोधणं आणि तपासणं आवश्यक आहे. राहुल आणि अय्यर अनेक महिन्यांनंतर संघात परत येतील, त्यांचा फॉर्म कसा असेल, त्यांची दुखापत परत डोकं वर काढेल का हे प्रश्न असतीलच. की आपण रोहित-गील कडे सलामीची जबाबदारी देऊन ईशान किशनला चौथ्या क्रमांकावर खेळायला पाठवू? काही दिवसांपूर्वी रवी शास्त्रीने चौथ्या क्रमांकासाठी विराट कोहलीचे नाव सुचवले, तर आपण तसा काही प्रयोग करून बघू असे अनेक प्रश्न आपल्यासमोर उभे आहेत. 

आपल्या एकदिवसीय संघाच्या सेटअप मधून आपण काही वर्षांपूर्वी अजिंक्य राहणे सारख्या फलंदाजाला बाहेर फेकलं. वास्तविक तो संघातील सर्वोत्तम फलंदाज होता, अजूनही आहे. चौथ्या क्रमांकावर असलेल्या फलंदाजाची आक्रमकता आणि फलंदाजीचे योग्य तंत्र या दोहोंची सांगड त्याच्याकडे आहे. फॉर्म नाही या कारणास्तव तो एकदिवसीय संघातून बाहेर पडला आणि आपल्याला चौथ्या क्रमांकाच्या फलंदाजांचा प्रश्न सतावू लागला. आज तो संघात असता तर हा प्रश्न कदाचित निर्माण झालाच नसता. पण मोकळ्या मानाने त्याला परत संघात सामील करून घेण्याइतका मोठेपणा आपल्याकडे नाही. आणि आता उपलब्ध असलेल्या फलंदाजांमधून योग्य फलंदाज शोधणे हे नक्कीच जिकिरीचे काम आहे. दुर्दैवाने सध्याच्या घडीला आपण अजूनही के एल राहुल आणि श्रेयस अय्यर या दोन फलंदाजांपलीकडे बघू शकत नाहीये. या दोघांनीही तंदुरुस्त होऊन चांगला खेळ करावा आणि भारतीय संघाला विश्वचषक स्पर्धेत चांगले यश मिळवून द्यावे हीच आशा असेल. सध्यातरी त्यांच्याच खांद्यावर चौथ्या क्रमांकाच्या खेळाडूची महत्वाची जबाबदारी आहे.