क्रिकेटचा कालिदास..!!

 तो क्रिकेटवर ‘बोलतो’. खरं, परखड, स्पष्ट बोलतो. नर्मविनोद करतो, कोपरखळ्या मारतो, मर्मावर बोटही ठेवतो. खेळातलं आणि खेळाडूतलं वैगुण्य, आणि त्याचं कारण अचूक हेरतो. कुठलाही खेळाडू चांगला खेळला, की हातचा न राखता भरभरून कौतुकही करतो. मैदानावरच्या परिस्थितीचं एक एक धागा पकडून उत्तम विश्लेषण करतो. एखाद्याची दुखरी नस नेमकी पकडून जखम पुन्हा ओली करण्याचं कसबही त्याच्याकडं आहे. आपलंतुपलं त्याच्याकडं नसतं. कुठल्याही पत्रकाराला आवश्यक असणारा, चांगल्या शत्रूलाही चांगलंच म्हणणारा मनाचा दिलेरपणा त्याच्याकडं आहे. खेळाच्या आर्थिक गणितांपासून मैदानं गाजवणाऱ्या खेळाडूंच्या आवडीनिवडीपर्यंत सगळं काही त्याला ठाऊक असतं. चर्चेच्या पटावर क्रिकेट आलं, की त्याच्यासारखा चालताबोलता संदर्भग्रंथ आजघडीला अख्ख्या क्रिकेटविश्वात दुसरा नाही.   

“It’s very less about talent, what really matters is your attitude towards career!!” अहमदाबादच्या IIM मध्ये बोलताना तो म्हणाला होता. प्रसिद्धी आणि पैशाच्या शिखरावर असतानाही तो स्वतःचे हे बोल विसरलेला नाही. कसलेल्या योद्ध्यानं तलवारीला नियमितपणे धार लावावी, तसा प्रत्येक मॅचच्या कॉमेंटरीला सुरुवात करण्याआधी तो शेक्सपिअर आणि पु.ल. वाचत असावा. जेवणातल्या सहा रसांची चव जिभेवर घोळवत असावा. ब्रॅडमन ते तेंडुलकरपर्यंत सगळ्यांना मनात साठवत असावा. असामान्य मैदानांचा असामान्य इतिहास आठवत असावा. शरद पवार आणि नरेंद्र मोदींवर लक्ष ठेवत असावा, दिलीपकुमार आणि अमिताभचा अभिनय पाहात असावा, बीथोवन आणि भीमसेन ऐकत असावा. या सगळ्या सोपस्कारानंतर कॉमेंटरी बॉक्समध्ये क्रिकेटशी हृदयाची तार जुळवून एकदा का ‘ट्युनिंग’ केलं, की कात टाकावी तितक्या सहजपणे तो बाहेरचं जग खुंटीवर अडकवतो, आणि क्रिकेटरागाची भूपाळी आपल्या खुमासदार, खुसखुशीत शैलीत गायला सुरुवात करतो. शेअर बाजारातल्या ट्रेडरसारखा तो अष्टावधानी आहे, आणि बिरबलासारखा हजरजबाबीसुद्धा!! म्हणून तर एके काळी फक्त क्लब क्रिकेट खेळलेल्या या माणसाला आज आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटच्या क्षितिजावरचे चंद्र, सूर्य, तारे, ग्रह, नक्षत्रं अगदी क्षीरसागरातल्या विष्णूला द्यावा तसा मान देतात.     

हैदराबादेतल्या मराठी कुटुंबातलं तेलगुभाषिक राज्यातलं बालपण, आयआयटी मुंबईत केलेलं इंजिनिअरिंग, ते थेट आयआयएम अहमदाबादेत एमबीए. तीन राज्यं आणि चार किंवा अधिक भाषा, त्यांचा वेगवेगळ्या प्रकारचा लहेजा, या सगळ्याचाच चांगला परिणाम त्याच्या बोलण्यात दिसतो. क्रिकेटच्या निमित्तानं झालेली भरपूर भटकंती, विनोदवृत्ती आणि खेळाचं अफाट ज्ञान यांच्या ब्लेंड मधून तयार झाल्या या स्कॉचव्हिस्कीचा  दरवळच इतका चैतन्यदायी असतो, की मार्क निकोलस, सौरव गांगुली, डॅनी मॉरिसन, राहुल द्रविड, मायकेल होल्डिंग, नासिर हुसेन या सगळ्याच नावाजलेल्या कॉमेंटेटर्सच्या दरबारात सिंहासन आपोआपच खास  त्याच्यासाठी रिकामं राहतं. आत्ता तरी तो कॉमेंटरीतला अंतिम शब्द आहे.     क्रिकेटच्या लोकप्रियतेचं एक महत्त्वाचं कारण म्हणून ज्या कॉमेंटरीकडं पाहिलं जातं, तिला अत्युच्च उंची आणि दर्जा देण्याचं काम ज्या काही मोजक्या लोकांनी केलंय, त्यात ‘हर्षा भोगले’ हे नाव सर्वांत वरचं आहे. चक्क ‘Voice of Indian Cricket’ ही पदवी एखाद्या NONPLAYING व्यक्तिमत्त्वाला मिळण्याची बहुतेक ही पहिलीच वेळ!!    

Bring back Botham, Bring back Yuvraj, Bring back Tendulkar, Bring back Dhoni, bring back फलाणा, अमका तमका, असे फलक आवडत्या खेळाडूंसाठी अनेक वेळेला प्रेक्षकांत पाहायला मिळतात, पण फक्त एखाद्या कॉमेंटेटरसाठी सोशल मीडियावर BCCIला धारेवर धरल्याचं, टीका केल्याचं उदाहरण फक्त हर्षाच्या बाबतीत घडलेलं आहे. २०१५-१६ च्या आयपीएल मध्ये त्याचं नाव कॉमेंटेटर्सच्या यादीत दिसलं नाही, यावरून जो गदारोळ झाला, तो अभूतपूर्व होता. क्रिकेटप्रेमींचं एवढं निर्व्याज प्रेम त्याला मिळालं, याचं कारण एकच. भल्याभल्या EXPERTS ना शिरा ताणून, घसा खरडून बोलल्यानंतरही जे नेमकं बोलणं शब्दात पकडणं साधत नाही, ते तो एकदोन वाक्यांतच आपल्या सळसळत्या उत्साही आवाजात बोलून मोकळा होतो. टॉसपासून प्रेक्षकांच्या आवाजापर्यंत अगदी काहीही त्याच्या नजरेतून सुटत नाही, आणि मग त्याच्या जिभेवर सरस्वती नाचते!!   

ख्रिस गेलला षटकार आणि चौकार सोडून एकेरी दुहेरी धावा पचनी पडत नाहीत, हे सांगताना तो म्हणाला होता, “4s and 6s seems to be the new binary code for this man!!”   

किरॉन पोलार्डच्या ताडमाड उंचीचं आणि कुठेही, कसाही झेल घेण्याच्या त्याच्या कौशल्याचं कौतुक करताना, “If Pollard can’t take it, then it’s not a catch!” हे शब्द त्यानं वापरले.   

दोन तीन वर्षांमागं भारतात वेगवान गोलंदाजांचा दुष्काळ होता, आणि पाकिस्तानात त्याचं महामूर पीक होतं. वहाब रियाझ या वेगवान पाकिस्तानी गोलंदाजाला तिकडे संधी मिळत नसल्याची खंत वसीम अक्रमनं व्यक्त करताच हर्षा मिश्कीलपणे बोलता झाला, “Send him across the border then!!”   

टॉस हरण्याचा एम एस धोनीचा ‘बॅड पॅच’ सुरू असताना वातावरण हलकं करणाऱ्या हर्षाच्या “MS Dhoni has yet again called for heads to coin which has two tails” या शब्दांनी कॉमेंटरी बॉक्समधला ताण नक्कीच निवळला असेल. 

मायकेल क्लार्क स्पष्टपणे बाद झाल्यानंतरही फक्त पंचांनी बाद देण्याची वाट बघत असताना त्याची खिल्ली उडवत त्यानं म्हटलं, “I think he is waiting for tomorrow’s newspaper to declare him out!”   

चेतेश्वर पुजाराच्या सर्वांगसुंदर फलंदाजीचं वर्णन हर्षा “Classical musician in the era of T20” असं करतो.  

“If you make a team with all the number 11s from all teams, Hirwani would still come at no 11 in line up” अशा शब्दांत नरेंद्र हिरवाणीच्या फलंदाजीची टर उडवायला तो कमी करत नाही.   

संघासाठी काहीही, या राहुल द्रविडच्या स्वभावाला हर्षानं आपल्या शब्दांनी हिऱ्याचं मोल दिलंय, “Ask him to walk on water and he will ask you, how many kilometers?”   

सचिन तेंडुलकर त्याचा विशेष लाडका आहे, कुठल्याही इतर प्रेक्षकासारखाच. सचिन शेवटचा बॅटिंगला उतरला, तेव्हा प्रेक्षकांच्या मन:स्थितीचा अचूक अंदाज त्यानं मांडला, तो काहीसा असा..”Eruption of joy at the fall of an Indian wicket means only one thing”.   

गोष्ट जवळपास १० वर्षांपूर्वीची. एका सामन्यात सचिन आणि दुसऱ्या बाजूला तेव्हा कमालीचा आक्रमक असणारा कर्णधार महेंद्रसिंग धोनी खेळत होते. सचिनच्या तंत्रशुद्ध शैलीचं, आणि धोनीच्या ओबडधोबड वाटणाऱ्या फटक्यांचं “We have surgeon at one end and the butcher at other” असं मूल्यमापन त्यानं केलं.   

सचिन तेंडुलकरची तुलना अनेक श्रेष्ठ फलंदाजांशी होऊ लागली, तेव्हा एकदा हर्षा कॉमेंटरी बॉक्समध्ये बोलून गेला, “Only problem of being Tendulkar is that you are always compared with Tendulkar!!”   

क्रिकेटची पंढरी समजल्या जाणाऱ्या लॉर्ड्सवर शतक करणं ही अनेकांची महत्त्वाकांक्षा असते. अनेकांनी ती पुरी केलीही. पण आपल्या संपूर्ण कारकिर्दीत फलंदाजांचा बादशहा असलेल्या सचिनला त्या मैदानात शतक करून स्वतःचं नाव तिथल्या HONORARY BOARD वर कोरून ठेवणं जमलं नाही, याबद्दल इंग्लंडचा माजी कर्णधार नासिर हुसेननं हर्षा भोगलेच्या सचिनप्रेमाची टोपी उडवायचा प्रयत्न केला. या हल्ल्याला प्रतिहल्ला न करेल, तो हर्षा कसला? “Sachin doesn’t have his name on Lords Honorary Board”, या नासिरच्या आढ्यतेनं, कुत्सितपणे बोलल्या खवचट वाक्यावर चेहऱ्यावरची रेषही न हलू देता “Then whose loss is it? Sachin’s or Honorary board’s?” असा प्रतिप्रश्न त्यानं केल्यानंतर नासिरची बोलती बंद झाली!!   

क्रिकेटचं सौंदर्य नव्या पिढीला कळावं, यासाठी तरी क्रिकेटवर बोललं पाहिजे असं त्याचं मत आहे. तो म्हणतो, “We must tell stories. We can never give up on that. I believe in the thought that we are custodians of cricket for the next generation. Storytelling is a good way to live that responsibility.”    

भारतातल्या ‘स्पोर्ट्स ब्रॉडकास्टिंग’ चा चेहरा असलेला हर्षा क्रिकेट जगत नाही, तो क्रिकेटलाच जगवतो; आणि जागवतोही, तो असा..बस्स!!